Wirtualna rzeczywistość (VR) to technologia immersyjna, która jeszcze do niedawna kojarzyła się głównie z grami komputerowymi. Dziś znajduje zastosowanie w medycynie, edukacji, terapii czy w branży szkoleniowej. Ten przewodnik wyjaśni Ci czym jest VR, jak działa, oraz jak możesz z niego korzystać.
Czym jest wirtualna rzeczywistość (VR)?
Wirtualna rzeczywistość (VR, z ang. “virtual reality”) to technologia, która pozwala użytkownikowi na pełne zanurzenie się w komputerowo wygenerowanym, trójwymiarowym świecie. Dzięki specjalnym goglom VR, użytkownicy mogą zarówno oglądać wirtualne środowisko oraz wchodzić z nim w interakcje - poruszać się, czy chwytać przedmioty.
W przeciwieństwie do oglądania filmów czy korzystania z aplikacji i gier na zwykłym ekranie, VR przenosi użytkownika bezpośrednio “do środka” wirtualnego środowiska. Obraz w goglach dostosowuje się do ruchów głowy, co sprawia, że symulacja wydaje się jeszcze bardziej realistyczna. Wiele systemów wykorzystuje dodatkowo dźwięk przestrzenny, który dodatkowo wzmacnia poczucie przebywania w wygenerowanym otoczeniu. Użytkownicy technologii VR doświadczają w ten sposób zjawiska immersji - uczucia pełnego zanurzenia w wirtualnym świecie.
Wirtualna rzeczywistość to jedna z technologii immersyjnych - grupy rozwiązań, które pozwalają użytkownikowi odnieść wrażenie “obecności” w wirtualnych otoczeniach.
Czym różni się VR od AR i MR?
Choć VR to najbardziej znana technologia immersyjna, należy odróżnić ją od dwóch podobnych rozwiązań:
- Wirtualna rzeczywistość (VR, z ang. “virtual reality”) - pozwala na całkowite zanurzenie się w wirtualnym środowisku, "izolując" użytkownika od rzeczywistego otoczenia. Przykładem może by sesja relaksacji w goglach VR, podczas której użytkownik jest w pełni zanurzony w wirtualnym świecie.
- Rozszerzona rzeczywistość (AR, z ang. “augmented reality”) - pozwala na nakładanie cyfrowych elementów (np. grafiki, animacji lub tekstu) na obraz rzeczywistego świata, np. przez ekran smartfona. Rozwiązanie to wykorzystuje m. in. aplikacja Pokemon Go, która pozwala na łapanie wirtualnych stworków, nakładając cyfrową animację na obraz świata rzeczywistego, widoczny przez kamerę w smartphonie.
- Rzeczywistość mieszana (MR, z ang. “mixed reality”) – umożliwia “połączenie” świata realnego z elementami cyfrowymi w czasie rzeczywistym, a użytkownik może wchodzić w interakcję z wirtualnymi obiektami, na przykład zmieniając ich położenie. Takie rozwiązanie wykorzystuje marka Porsche do prezentacji swoich samochodów.
Jak działa wirtualna rzeczywistość (VR)?
Wirtualna rzeczywistość (VR) działa dzięki zaawansowanej technologii, która pozwala użytkownikowi na całkowite zanurzenie się w cyfrowo wygenerowanym świecie. Gogle VR wyświetlają obraz w 360 stopniach, a czujniki ruchu i kontrolery umożliwiają poruszanie się i interakcję z otoczeniem. Wszystko to dzieje się w czasie rzeczywistym, co tworzy wrażenie pełnej obecności w wirtualnym środowisku. VR analizuje ruchy użytkownika, jego pozycję w przestrzeni oraz działania, a następnie renderuje odpowiedni obraz i dźwięk, tworząc spójną i realistyczną symulację.
Jak działa śledzenie ruchu i interakcje ze światem VR?
Bardzo ważnym elementem działania wirtualnej rzeczywistości jest precyzyjne śledzenie ruchu użytkownika - zarówno głowy, dłoni, jak i - w bardziej zaawansowanych systemach - całego ciała. Technologia VR rejestruje każdy ruch użytkownika dzięki zastosowaniu kilku współdziałających technologii takich jak czujniki ruchu (IMU - Inertial Measurement Units), kamery śledzące otoczenie (tzw. „inside-out tracking"), a także kontrolery z wbudowanymi sensorami. W niektórych przypadkach wykorzystuje się także zewnętrzne systemy śledzenia (np. czujniki typu „base station”). Te rozwiązania pozwalają w czasie rzeczywistym przetwarzać dane o tym, gdzie znajduje się użytkownik w przestrzeni i odwzorować jego położenie w wirtualnym świecie.
Co to oznacza w praktyce? Gogle VR wyświetlają obraz osobno dla każdego oka, tworząc złudzenie głębi - w bardzo podobny sposób do tego, jak działa nasze naturalne widzenie stereoskopowe. Gdy użytkownik porusza głową, obraz zmienia się płynnie i zgodnie z kierunkiem patrzenia. Wbudowane czujniki śledzą, gdzie patrzy, jak się obraca i w jakiej jest pozycji. Kiedy użytkownik pochyla się by przyjrzeć się bliżej wirtualnemu obiektowi, wirtualne środowisko dopasowuje się do tego ruchu i pozwala zobaczyć go z bliska. Kiedy się obraca może zobaczyć to, co znajduje się za nim. A kiedy wyciągnie rękę do przodu, jego wirtualna ręka wykona dokładnie ten sam ruch. To właśnie dzięki pełnej płynność i precyzji ruchów mózg zaczyna traktować wirtualne środowisko niemal jak świat realny.
Co jest potrzebne, aby korzystać z VR?
Aby móc korzystać z wirtualnej rzeczywistości, potrzebny jest odpowiedni sprzęt i przestrzeń. Najważniejsze elementy, o których musisz pamiętać rozpoczynając przygodę z VR to:
- Gogle VR – to podstawowe urządzenie zakładane na głowę, które wyświetla obraz bezpośrednio przed oczami użytkownika. W goglach znajdują się dwa ekrany (lub jeden podzielony), co pozwala uzyskać efekt głębi i trójwymiarowości. Często nazywane są także "headsetem VR" lub potocznie "okularami VR".
- Kontrolery – przypominające „wirtualne dłonie”, które pozwalają na poruszanie się i manipulowanie obiektami w VR, np. chwytanie, wskazywanie, rysowanie czy naciskanie przycisków. Niektóre aplikacje w najnowocześniejszych goglach VR można obecnie wykorzystywać.
- Obszar gry (play area) – odpowiednio przygotowane miejsce, w którym użytkownik może się bezpiecznie poruszać. Minimalna przestrzeń, która pozwala na swobodne korzystanie z VR to 2 metry na 2 metry.
- Komputer lub konsola – przetwarzają grafikę 3D i obsługują aplikacje VR. W niektórych modelach gogli (np. Meta Quest), cały system działa w pełni samodzielnie, bez konieczności podłączania do komputera lub konsoli.
Gdzie wykorzystuje się VR?
Pomimo tego, że technologia VR kojarzy się wielu osobom głównie z rozrywką i grami komputerowymi, jej zastosowanie znacznie wykracza poza ten obszar. Dzięki wykorzystaniu zjawiska immersji i możliwościom interakcji ze środowiskiem, VR znajduje praktyczne zastosowanie w wielu branżach - od edukacji i terapii, po przemysł, medycynę, a nawet marketing.
VR w edukacji i szkoleniach
Wirtualna rzeczywistość w edukacji umożliwia tworzenie angażujących, interaktywnych lekcji, które pomagają uczniom lepiej zrozumieć i zapamiętać materiał. Dzięki symulacjom, uczniowie mogą przenieść się do starożytnego Rzymu, poznać anatomię człowieka od środka lub przeprowadzić wirtualny eksperyment chemiczny w pełni bezpiecznym i kontrolowanym środowisku.
W branży szkoleniowej VR sprawdza się m.in. w przygotowaniu pracowników do pracy w trudnych warunkach - np. w służbach ratunkowych, przemyśle lotniczym czy energetyce. Szkolenia w wirtualnej rzeczywistości są bezpieczne, powtarzalne i efektywne pod kątem finansowym.
VR w terapii i zdrowiu psychicznym
Wirtualna rzeczywistość w terapii to coraz częściej stosowane narzędzie wspierające psychologów i terapeutów. Dzięki aplikacjom VR możliwe jest m.in. prowadzenie terapii ekspozycyjnej (np. dla osób z fobiami), relaksacji czy treningu uważności.
VR pozwala na stworzenie bezpiecznego, kontrolowanego środowiska, w którym pacjent może stopniowo oswajać się z trudnymi sytuacjami. Narzędzia takie jak Theraply VR czy Strefa Ciszy VR to przykłady praktycznego zastosowania VR w obszarze dobrostanu psychicznego.
VR w przemyśle i architekturze
Wirtualna rzeczywistość wykorzystywana jest także w projektowaniu i wizualizacji – architekci oraz inżynierowie mogą tworzyć realistyczne modele budynków i testować ich funkcjonalność przed rozpoczęciem budowy.
VR w medycynie
W medycynie VR znajduje zastosowanie m.in. w symulacjach zabiegów chirurgicznych, terapii bólu, rehabilitacji oraz edukacji medycznej. Lekarze i studenci mogą dzięki temu zdobywać pierwsze doświadczenia w realistycznych warunkach zanim rozpoczną pracę z pacjentami.
VR w marketingu i sprzedaży
Firmy coraz częściej sięgają po VR jako narzędzie do tworzenia innowacyjnych doświadczeń zakupowych i prezentacji produktów. Możliwość „ustawienia” mebli w nowym mieszkaniu, wirtualnego spaceru po hotelu czy jazdy próbnej w salonie samochodowym – to tylko kilka przykładów wykorzystania VR w sprzedaży.
Podsumowanie
Wirtualna rzeczywistość to nie tylko innowacja – to realne narzędzie, które może zmienić sposób, w jaki uczymy, leczymy, trenujemy i rozwijamy kompetencje. Jej potencjał dopiero zaczyna być wykorzystywany w Polsce, a osoby i instytucje, które sięgną po VR już dziś, mogą zyskać przewagę i stworzyć nową jakość pracy z uczniem, pacjentem czy pracownikiem. Jeśli zależy Ci na skutecznych, nowoczesnych metodach – warto poznać VR bliżej.
👉 Szukasz sposobów na wykorzystanie VR w pracy pedagoga lub psychologa? Zastanawiasz się czy VR sprawdzi się w Twojej pracy? Wypełnij formularz - skontaktujemy się z Tobą!
