Wojciech Kreft
September 17, 2025
•
VR i AR – te hasła pojawiają się coraz częściej w szkołach: czy to na szkolnym korytarzu, w rozmowach uczniów, dla których nowoczesne technologie są codziennością, czy też w pokoju nauczycielskim, gdzie kadra pedagogiczna dyskutuje o nowych rozwiązaniach. Rozwiązaniach, które nie tylko sprawią, że lekcje staną się atrakcyjniejsze, ale przede wszystkim będą realnym wsparciem w procesie nauki i rozwoju uczniów. W tym artykule omawiamy najważniejsze różnice między wirtualną rzeczywistością (VR) a rozszerzoną rzeczywistością (AR), pokazujemy ich praktyczne zastosowania w edukacji, a także przedstawiamy pomysły na lekcje z wykorzystaniem VR i AR.
Czym różnią się od siebie VR i AR?
Zarówno rozszerzona (AR), jak i wirtualna rzeczywistość (VR) należą do grupy technologii immersyjnych (VR, AR, MR, XR), czyli takich, które pozwalają użytkownikowi „zanurzyć się” w cyfrowym środowisku i wchodzić z nim w interakcję.
Podstawowa różnica między VR a AR dotyczy tego, w jaki sposób użytkownik doświadcza cyfrowego świata:
- VR (Virtual Reality) - całkowicie odcina użytkownika od bodźców zewnętrznych i przenosi go do nowego, w pełni cyfrowego środowiska. Wymaga specjalnych gogli i kontrolerów, ale daje pełne poczucie pełnej immersji i wysoką interaktywność. Dzięki temu silnie wzmacnia motywację i zaangażowanie.
- AR (Augmented Reality) – nakłada cyfrowe elementy (np. obrazy 3D, animacje) na świat rzeczywisty. Do działania wystarczy smartfon lub tablet, dzięki czemu technologia jest szerzej dostępna, choć poziom interakcji z elementami wirtualnymi bywa mocno ograniczony. Pozwala na zwiększenie atrakcyjności zajęć w prosty sposób.
Podsumowując, AR jest łatwiej dostępne i szybciej wdrażane w szkole, natomiast VR zapewnia pełne zanurzenie i bardziej angażujące doświadczenia edukacyjne.
👉 Przeczytaj więcej o różnicach między VR, AR oraz innymi technologiami immersyjnymi w naszym artykule.
Jakie zastosowania mają VR i AR w edukacji?
Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość są obecne w szkołach już od lat, jednak nadal nie są powszechnymi narzędziami w pracy nauczycieli. Jak możemy je stosować?
Wykorzystanie VR w edukacji
Potencjał wirtualnej rzeczywistości leży przede wszystkim w immersji – uczuciu pełnego zanurzenia w cyfrowym świecie, które sprawia, że uczniowie korzystający z VR stają się jeszcze bardziej zaangażowani w zajęcia, a jednocześnie uczą się skuteczniej. Badanie PwC dotyczące treningu kompetencji miękkich wykazało, że osoby szkolące się w VR były nawet 4 razy bardziej skoncentrowane i szybciej przyswajały wiedzę niż uczestnicy zajęć tradycyjnych, a ich pewność siebie wzrosła o 40% w porównaniu z nauką w klasie i o 35% względem e-learningu. Co więcej, szkolenia w VR kończono aż 4 razy szybciej niż w klasycznej formule.
👉 Jakie są zalety wykorzystania VR w edukacji? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej.
Wirtualna rzeczywistość otwiera przed szkołami zupełnie nowe możliwości nauczania. Dzięki goglom VR uczniowie mogą odbywać wirtualne wycieczki edukacyjne, np. przenieść się do starożytnego Rzymu, przejść się po średniowiecznym zamku czy wyruszyć w podróż do amazońskiej dżungli. VR pozwala także przeprowadzać symulacje naukowe i doświadczenia w bezpiecznym środowisku - od eksperymentów chemicznych po obserwację skomplikowanych zjawisk fizycznych czy biologicznych.
Co ważne, VR znajduje zastosowanie również w edukacji specjalnej i terapii pedagogicznej. Przykładem jest aplikacja Theraply VR, która została stworzona, aby wspierać uczniów z specjalnymi potrzebami edukacyjnymi m.in. w ćwiczeniu motoryki, uważności czy pamięci słuchowej. Aplikacja oferuje wiele poziomów mini-gier, dzięki czemu można je dopasować do indywidualnych możliwości i potrzeb dziecka. Dodatkowo Theraply VR wyposażono w panel analityczny, co pozwala nauczycielom i terapeutom śledzić efekty pracy i lepiej planować kolejne etapy zajęć.
Pomysły na lekcje z wykorzystaniem VR
- Historia – wirtualna wycieczka do starożytnego Rzymu. Uczniowie zakładają gogle VR i spacerują po Forum Romanum, oglądając architekturę i życie codzienne mieszkańców. Nauczyciel łączy doświadczenie z narracją, a uczniowie szybciej zapamiętują fakty.
- Biologia – podróż wewnątrz ludzkiego organizmu. Dzięki VR uczniowie mogą „przepłynąć” przez układ krwionośny, obserwować, jak funkcjonuje serce, i uczyć się przez doświadczenie, zamiast tylko czytać o tym w podręczniku.
- Zajęcia rewalidacyjne – wykorzystanie aplikacji Theraply VR. Mini-gry pozwalają ćwiczyć motorykę, pamięć słuchową i uważność. Dzięki różnym poziomom trudności każde dziecko pracuje we własnym tempie, a analityka postępów pomaga nauczycielowi i terapeucie planować kolejne zajęcia.
%20(1)-min.jpg)
Wykorzystanie AR w edukacji
Rozszerzona rzeczywistość (AR) nakłada cyfrowe treści (np. trójwymiarowe modele czy animacje) na rzeczywisty obraz świata, czyniąc naukę bardziej atrakcyjną i ułatwiając zrozumienie trudnych, abstrakcyjnych pojęć. Największą zaletą tej technologii jest jej dostępność – do korzystania z AR wystarczy zwykły smartfon lub tablet, bez potrzeby inwestowania w kosztowny sprzęt. AR znajduje zastosowanie w interaktywnych podręcznikach, gdzie np. trójwymiarowy model serca może „wyskoczyć” ze strony i ukazać uczniom detale niewidoczne na tradycyjnych ilustracjach. Pozwala także zobrazować procesy zbyt złożone lub niebezpieczne, by przedstawić je na żywo w klasie, takie jak erupcja wulkanu, ruchy tektoniczne czy struktura DNA. Ponadto technologia ta świetnie sprawdza się w edukacyjnych grach i quizach, które poprzez interaktywną zabawę aktywizują uczniów i zwiększają ich zaangażowanie.
AR może być również wykorzystywana podczas zajęć terenowych i lekcji historii. Specjalne aplikacje pozwalają uczniom oglądać na ekranie smartfona rekonstrukcje historycznych obiektów lub wydarzeń w miejscu, w którym się znajdują, dzięki czemu zwiedzanie muzeów i zabytków staje się znacznie bardziej angażujące. Podobnie jak rzeczywistość wirtualna, AR ma ogromny potencjał w edukacji specjalnej – może wspomagać komunikację oraz ćwiczenie pamięci, jednocześnie czyniąc zajęcia terapeutyczne ciekawszymi i bardziej interaktywnymi. Co więcej, na poziomie akademickim oraz w szkoleniach zawodowych AR umożliwia bezpieczne przeprowadzanie skomplikowanych symulacji – na przykład procedur medycznych albo złożonych napraw urządzeń. Dzięki temu studenci i kursanci mogą praktycznie doskonalić swoje umiejętności w kontrolowanych warunkach przed zastosowaniem ich w rzeczywistości.
Pomysły na lekcje z wykorzystaniem AR
- Chemia i fizyka – wizualizacja procesów trudnych do pokazania w klasie. Dzięki AR uczniowie mogą zobaczyć erupcję wulkanu, rozpad atomu czy strukturę cząsteczki DNA. Mogą obracać modele, powiększać je i analizować krok po kroku na ekranie tabletu.
- Kolorowanki – uczniowie kolorują na kartce np. zwierzę lub kreskówkową postać po zeskanowaniu rysunku w aplikacji AR ich prace „ożywają” i stają się trójwymiarowe. To świetny sposób, by połączyć tradycyjną aktywność manualną z nowoczesną technologią.
- Matematyka – AR pozwala uczniom manipulować bryłami geometrycznymi w przestrzeni. Mogą obracać sześciany, rozkładać je na siatki czy porównywać objętość figur. Dzięki temu abstrakcyjne pojęcia stają się bardziej zrozumiałe.
VR i AR – nowe możliwości dla szkół
Choć VR i AR zazwyczaj wykorzystujemy na zajęciach osobno, niezwykle ciekawy efekt daje połączenie tych technologii. VR pozwala uczniom przenieść się w całości do innego świata i poczuć się tak, jakby byli jego częścią. AR z kolei ułatwia późniejsze utrwalenie wiedzy, bo na tablecie czy telefonie można obejrzeć dodatkowe modele i animacje, które wspierają zrozumienie tematu.
Coraz więcej aplikacji VR oferuje też tryb, w którym uczniowie widzą jednocześnie elementy wirtualne i swoje realne otoczenie. To rozwiązanie określa się jako mixed reality (MR) i pozwala jeszcze lepiej dopasować narzędzie do potrzeb dziecka oraz stopnia immersji, czyli tego, jak bardzo uczeń angażuje się w wirtualną lekcję. Dzięki temu technologia staje się bardziej elastyczna i bezpieczna, a specjaliści mogą łatwiej dostosować ją do różnych grup i sytuacji w klasie.
Bezpieczne korzystanie z AR i VR w szkole
Rozszerzona rzeczywistość jest bezpieczna i pod tym względem niewiele różni się od zwykłego korzystanie z tabletu czy smartfona. Należy jednak pamiętać o kilku zasadach: warto ograniczać czas pracy z ekranem, dbać o odpowiednie oświetlenie w sali oraz zawsze sprawdzać wcześniej treści aplikacji. Dzięki temu nauczyciel ma pewność, że pokazuje uczniom materiały dopasowane do ich wieku i potrzeb oraz unika sytuacji, w których mogłyby się pojawić treści nieodpowiednie.
Wirtualna rzeczywistość daje uczniom zupełnie inny poziom immersji, dlatego wymaga większej ostrożności. Sesje powinny być krótkie – od kilku do kilkunastu minut – i przeplatane przerwami, aby oczy i układ nerwowy miały czas na odpoczynek. Nauczyciel powinien nadzorować korzystanie z gogli, zadbać o bezpieczną przestrzeń do poruszania się oraz brać pod uwagę ewentualne przeciwwskazania zdrowotne, takie jak epilepsja czy nadwrażliwość sensoryczna.
👉 Więcej praktycznych wskazówek o tym, jak bezpiecznie korzystać z VR w szkole znajdziesz w naszym artykule!
Koszty, sprzęt i wdrożenie VR i AR w szkole
Decyzja o wprowadzeniu VR i AR do szkoły zawsze wiąże się z pytaniem o koszty i organizację. Warto podkreślić, że obie technologie różnią się wymaganiami sprzętowymi i budżetowymi:
- AR – do działania wystarczy smartfon lub tablet, które często szkoły już posiadają. Dodatkowe koszty to jedynie zakup aplikacji edukacyjnych (część jest darmowa, część dostępna w modelu subskrypcyjnym). Dzięki temu AR jest najłatwiejszym i najtańszym sposobem na rozpoczęcie pracy z technologiami immersyjnymi.
- VR – wymaga gogli, które mogą być mobilne (np. gogle Meta Quest) lub stacjonarne (połączone z komputerem). Do tego dochodzą aplikacje edukacyjne i gry. W zależności od wybranego rozwiązania, koszt jednego zestawu waha się od ok. 1500 zł do 6000 zł (cena jest orientacyjna i zależy od producenta, modelu, ilości pamięci i innych czynników). Dobrą praktyką jest zakup 2–3 zestawów na początek i korzystanie z nich rotacyjnie na lekcjach.
Jak przeprowadzić wdrożenie AR i VR do szkoły? Aby technologie te były efektywnie wykorzystywana, kluczowe jest przygotowanie nauczycieli. O ile każdy z nas potrafi obsłużyć tablet czy smartfon i nie będzie miał problemu z korzystaniem z AR, tak VR może wymagać dodatkowego przygotowania. Warto rozważyć szkolenia dedykowane wykorzystaniu VR w edukacji, takie jak kurs Terapeuta VR, który uczy, jak wykorzystać gogle w pracy z uczniami, w tym z dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Co istotne, na udział w kursie Terapeuta VR można uzyskać dofinansowanie, co znacząco obniża koszty wdrożenia dla szkoły.
Choć inwestycja w VR może wydawać się większa, wiele szkół decyduje się na jej stopniowe wprowadzanie – zaczynając od jednego zestawu i wybranych aplikacji. To pozwala ocenić efekty i lepiej zaplanować kolejne kroki, a jednocześnie nie obciąża nadmiernie budżetu.
Podsumowanie - VR i AR jako wsparcie nowoczesnej szkoły
VR i AR to nie tylko atrakcyjny dodatek do lekcji, ale przede wszystkim narzędzia, które realnie wspierają proces uczenia się i rozwój uczniów. VR daje możliwość pełnego zanurzenia w treści, AR pomaga je utrwalić i poszerzyć, a mixed reality łączy oba światy, dostosowując poziom immersji do potrzeb dziecka. Dzięki tym technologiom nauczyciele mogą prowadzić lekcje bardziej angażujące, zrozumiałe i dostosowane do różnorodnych potrzeb edukacyjnych, w tym także uczniów ze SPE.
👉 Dowiedz się, jak możemy pomóc Twojej szkole wdrożyć VR – skontaktuj się z nami i sprawdź, jakie rozwiązania najlepiej sprawdzą się w Twojej klasie.
FAQ – VR i AR w edukacji
Czy VR i AR są bezpieczne dla dzieci w szkole?
Tak, pod warunkiem stosowania zasad bezpieczeństwa. Sesje powinny być krótkie i przeplatane przerwami, konieczny jest nadzór nauczyciela oraz wcześniejsze sprawdzenie treści aplikacji.
Czy szkoła potrzebuje drogiego sprzętu, aby korzystać z VR i AR?
Nie. AR działa na smartfonach i tabletach, które szkoły zazwyczaj już posiadają. VR wymaga gogli, ale dostępne są zarówno zestawy mobilne, jak i bardziej zaawansowane – można je wprowadzać stopniowo, bez dużych kosztów na start.
Jak VR wspiera potrzeby uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE)?
VR m.in. wzmacnia koncentrację, redukuje lęk i motywuje do nauki. Aplikacje takie jak Theraply VR oferują ćwiczenia motoryki, pamięci słuchowej i uważności, z możliwością dopasowania poziomu trudności do każdego dziecka.
W jaki sposób AR może uatrakcyjnić codzienne lekcje?
AR ożywia podręczniki i ułatwia zrozumienie trudnych tematów, np. pokazując strukturę DNA czy erupcję wulkanu w formie animacji 3D. Dzięki temu lekcje stają się interaktywne, angażujące i dostępne nawet przy ograniczonym budżecie.
Czy VR i AR to tylko nowoczesny dodatek, czy realne narzędzie edukacyjne?
To praktyczne narzędzia wspierające proces nauczania. VR zapewnia immersję i naukę przez doświadczenie, AR pomaga utrwalić wiedzę i zobaczyć ją w codziennym kontekście. Razem wspierają różne style uczenia się i rozwój kompetencji kluczowych.
